ILFU Songbook: 'Wiseman' van Frank Ocean

Sinds Bob Dylan de Nobelprijs voor de Literatuur won en Kendrick Lamar een Pulitzer in de wacht sleepte, is het officieel: sommige popliedjes dragen een hele roman in zich. In ILFU Songbook gaan we op zoek naar precies dat ene liedje, dat couplet, dat refrein dat beelden en verhalen oproept waardoor je even het gevoel krijgt dat je in een andere wereld bent. Voor dichter Benzokarim zit in het nummer 'Wiseman' van Frank Ocean zowel een maatschappelijke, als een heel persoonlijke boodschap.

Opslaan

Tags

Songbook
Beeld: Mans Weghorst

Word ILFU Member en steun onze schrijvers en verhalen

Vertel me meer

Bestaat er zoiets als 'een goed mens zijn'? En bestaat er dan ook zoiets als 'een slecht mens zijn'? Waarom proberen wij eigenlijk te definiëren wat goed en wat slecht is? En wat bepaalt dat? Is het het rechtssysteem? Zijn het de ongeschreven regels? Het gewoonterecht? Volgens filosoof Jean-Jacques Rousseau zijn mensen diep van binnen goede wezens. De maatschappij heeft de mens bedorven. Tegenover Jean-Jacques Rousseau staat de Engelse filosoof Thomas Hobbes, die geloofde dat de mens juist van nature slecht is en dat de beschaving de mens heeft gered van zijn 'dierlijke instinct'. Dit terwijl volgens heel wat mensen dieren juist een voorbeeld zijn van hoe je een eerlijk leven kunt leiden. We weten bijvoorbeeld dat leeuwen alleen jagen als ze honger hebben, dat paarden enorm emotioneel intelligent zijn, en dat honden misschien wel de meest loyale wezens zijn hier op aarde.

Kunnen wij als mensen ervan uitgaan dat wij als collectief de juiste morele keuzes maken? Neem de apartheid in Zuid-Afrika. Hadden wij dat als mensheid niet moeten voorkomen? Of er in ieder geval iets van kunnen leren? Het is 30 jaar geleden dat de apartheid in Zuid-Afrika officieel is afgeschaft. Buiten het feit dat de apartheid nog steeds zichtbaar is in het land, zien we vandaag de dag een gelijksoortige situatie in Palestina.

Ik dichtte:

Bevrijd me.
Land van olijven,
herkent ouder.
Kind ziet bot,
als kind geen stof.
Kind ziet ster.

Geen lichaam bij genoeg bloed.
Oog ziet geen bloed bij genoeg traan.
Eerlijk mens,
goed mens bestaat niet.
Kwaadaardig mens,
slecht mens bestaat niet.

Op je knie richt je dan,
tot wat richt je dan,
de lucht.
Als het vallen,
binnen handpalmen gedragen,
over mens.
Spreken we van grond.
Is er een naam voor,
winkel dan niet.
Is het steen,
dan niet,
is het dan puin.

Moeten wij als mensheid hier niet ingrijpen? Zijn beschavingen in staat om de mens te redden of juist te verpesten? Frank Ocean geeft met het nummer 'Wiseman' een zodanig poëtisch antwoord op deze vragen dat ik het wel moet geloven.

“Young man shows his age
Judge man named it sin
Bad man don' exist no
evil man exists
Good man don't exist no
righteous man exists”

Beluister 'Wiseman'

Frank Ocean schreef 'Wiseman' in 2012 voor de film 'Django Unchained', maar Quentin Tarantino vond uiteindelijk geen geschikte plek voor het nummer.

Met poëtische zinnen, een prachtige stem, en een goed gevoel voor het vertalen van emoties die spelen onder veel van mijn generatiegenoten, is Frank Ocean een enorm geliefd artiest. In het nummer 'Wiseman' vertelt Frank Ocean een tijdloos verhaal. Een verhaal over rouw, verdriet, onrecht en revolutie, een vrijheidsstrijd tijdens slavernij. Frank Ocean schreef dit nummer voor de film Django Unchained, maar Quentin Tarantino vond geen geschikte plek voor dit nummer in de film, wat voor mij en vele anderen onbegrijpelijk is. Als er een nummer is dat de complexiteit van deze thema's omvat en respecteert, dan is het 'Wiseman' van Frank Ocean wel. Maar naast deze maatschappelijke aspecten raakt dit nummer voor mij ook een heel persoonlijk verhaal aan.

“Sad man cannot cry in place where man can see
Never witnessed father weep
This old man thought it weak
But strong man don't exist
No undying man exists”

Wanneer je moeder komt te overlijden, roept dit vele vragen op. Word je zelf moeder, als je eigenlijke moeder komt te overlijden? Kan je in je eentje rouwen? Mag je als oudste van drie als eerste huilen? Toen mijn moeder overleed, speelden deze en vele andere vragen in mijn gedachten. Het was bijvoorbeeld de eerste keer dat ik mijn vader zag huilen. Iets wat onbewust ook invloed had op hoe ik naar mannelijkheid keek. Het zien huilen van mijn vader zorgde voor een opening naar mijn eigen tranen. Een nieuwe manier van mens zijn was begonnen. Ik kreeg een nieuw soort lucht binnen. Ik probeerde niet meer alleen een goede zoon te zijn, maar ook een goede vriend, een steun.

Maar is het mogelijk? Kun je tegelijkertijd rouwen en voor anderen zorgen? Kun je een muur zo lang mogelijk tegenhouden en op het juiste moment loslaten?

Met de jaren zijn deze vragen steeds minder belangrijk geworden. Er blijven minder vragen over die ik mezelf stel. Een van de vragen die ik mezelf echter nog regelmatig stel is: wat zou mijn moeder vinden van hoe het nu met me gaat? Hoe het nu met mijn zusje en broertje gaat? Het is dan ook een enorme troost om Frank Ocean te horen zingen, waarbij hij suggereert dat een moeder waarschijnlijk trots zou zijn.

“You're my brother but your eyes are cold”

“But your mother would be proud of you
I bet your mother would be proud of you
I bet our mother would be proud of you”

Telkens wanneer ik dit nummer hoor, stel ik me voor dat mijn moeder vanuit de zee, haar favoriete plek, naar ons kijkt. Ze ziet wat er allemaal gebeurt hier op het land en glimlacht. Ondanks de ruzies en de dagen waarop we elkaar niet spreken, denk ik dat ze glimlacht omdat we niet opgeven, omdat we elkaar niet opgeven.

Ik dichtte:

Op de meest minste dagen,
wanneer alles gevouwen ligt in borstkas,
ontbreek ik,
aan armen,
leg ik,
het kussen zo onder mijn nek,
Dat ik,
alsof ik,
precies pas,
zeg ik,
voor de een na laatste keer,
Mamma.

Het is alsof Frank Ocean zegt: het doet er niet toe of de mens van nature goed of slecht is, en of je kiest voor kracht. Als je maar het belang van collectiviteit ziet, honger hebt naar een betere wereld, oprecht leeft en een poging doet om te groeien. Dan kan je moeder trots op je zijn. Dan zal je moeder trots op je zijn.

Mans Weghorst

Mans is een visueel/narratief maker. Hij beweegt zich op het vlak van Illustratie en animatie. In zijn werk laat hij zich inspireren door comics, occult, symboliek, Science fiction, clowns, early film, vroege renaissance, Japanse ukiyo-e, paddestoelen, biowetenschappen en kunst, in al z’n algemeenheid. Zijn werk is vaak surreël, ruimtelijk, absurd, fantasierijk, gedetailleerd, kleurrijk, psychedelisch en beweeglijk. Het werken aan verschillende opdrachten ziet Mans als een constante kans om nieuwe beelden en stijlen te ontwikkelen. Zijn werk is een soort reflectieve speeltuin waarin hij zich af kan vragen waar de randen van zijn werkelijkheid liggen. Het maken van werk voelt voor hem als het constant opzoeken en verleggen van de grenzen van zijn beleving en realiteit. Het resultaat, de ruimte om een blik te werpen in een andere werkelijkheid.

Meer over Mans